phanbonla.vn

NGHIÊN CỨU ỨNG DỤNG ETHEPHON CHO CÂY VẢI THIỀU Ở
    MIỀN BẮC

Cây vải thuộc nhóm cây ăn quả Á nhiệt đới, là loại quả đặc sản của miền Bắc nước ta, đã trồng trên 24 tỉnh là giống vải thiều, Hải Dương . Đến năm 2000 diện tích trồng vải ở cả nước khoảng trên 30.000ha, nhiều nhất là các tỉnh Bắc Giang, Hải Dương, Quảng Ninh… Năng suất trung bình 4,84 tấn/ha . Do cây vải thiều cho hiệu quả kinh tế cao, diện tích cây vải ngày càng mở rộng .

MỞ ĐẦU

Cây vải thuộc nhóm cây ăn quả Á nhiệt đới, là loại quả đặc sản của miền Bắc nước ta, đã trồng trên 24 tỉnh là giống vải thiều, Hải Dương . Đến năm 2000 diện tích trồng vải ở cả nước khoảng trên 30.000ha, nhiều nhất là các tỉnh Bắc Giang, Hải Dương, Quảng Ninh… Năng suất trung bình 4,84 tấn/ha . Do cây vải thiều cho hiệu quả kinh tế cao, diện tích cây vải ngày càng mở rộng . Do thiếu kiến thức khoa học nên năng suất chất lượng kém và giá hạ . Để nghề trồng vải ở nước ta phát triển tốt, cần phải đưa các tiến bộ khoa học vào giải quyết các vấn đề sau :

▪ Phải làm ra hoa các vườn vải đã đến thời kỳ kinh doanh nhưng chậm ra hoa, kết trái, năng suất rất thấp .

▪ Khắc phục hiện tượng ra hoa kết quả cách năm còn phổ biến .

▪ Khắc phục hiện tượng ra nhiều đọt non, dẫn đến việc ra hoa, kết quả lọt chọt trong những năm vào mùa xuân ấm áp, nhiều mưa phùn .

Với tất cả các vấn đề tồn tại cho cây vải nêu trên, hầu như đã được giải quyết nhờ ứng dụng chất điều hòa sinh trưởng Ethrel (Ethephon). Để được giá, tránh lúc vải chín rộ, nhà vườn có thể làm vải chín sớm bằng Ethephon .

VẬT LIỆU VÀ PHƯƠNG PHÁP

1. 1.Điều khiển, thúc đẩy quá trình ra hoa của cây vải thiều

Cách xử lý ra hoa trên cây vải cũng được làm tương tự như ở cây xoài, nhãn . Đặc biệt khi cây do ấm, mưa nhiều, có nhiều lộc non thì dùng dung dịch Ethephon 0,1-0,15% phun làm 2 đợt cách nhau 5-7 ngày để cắt đọt non . Bộ lá thành thục và thúc đẩy ra hoa vải đồng loạt .

-      Địa điểm thí nghiệm : Vườn Ông Phạm Văn Quang, Lục Ngạn-Bắc Giang

-      Thời gian thí nghiệm : Mùa vụ từ tháng 12/2004 đến tháng 6,7/2005

Ethephon có công thức hóa học : 2-clorethylen phosphonic acid

                      O

                      ||

ClCH₂ - CH₂ – P  -  OH

                       |

                      OH

Ethephon là chất lỏng không màu, không mùi . Nó được ổn định trong môi trường acid, khi pH > 3,5 nó phân hủy, giải phóng ra Etylen . Ethephon không liên kết chặt chẽ trong mô cây trồng . Nó có thể loại bỏ dễ dàng bằng cách rửa . Ethephon không độc với người và môi trường .

Etylen giải phóng từ Ethephon theo cơ chế sau:

       Etylen giải phóng được từ Ethephon đã tác dụng mau chóng lên cây, như một hoocmon sinh trưởng ngoại sinh . Hoocmon ”già hóa“ Etylen đã làm các lá non già khô, rụng xuống, đồng thời ức chế quá trình sinh trưởng của cây, thúc đẩy cây chuyển nhanh vào giai đoạn hình thành cơ quan sinh sản . Sau một thời gian ngắn các mầm hoa mọc lên trên các cành lá .

KẾT QUẢ VÀ THẢO LUẬN

Kết quả nghiên cứu trên diện hẹp

       Các thí nghiệm được làm trên vườn đồi nhà ông Phạm Văn Quang, Lục Ngạn- Bắc Giang . Các cây vải đều được 8 năm tuổi, có tán rộng và chiều cao tương đối đồng đều . Các thí nghiệm được bố trí như sau :

       ▪ 10 cây đối chứng, không xử lý Ethephon

       ▪ 10 cây phun Ethephon 0,1%

       ▪ 10 cây phun Ethephon 0,15%

       ▪ 10 cây phun Ethephon 0,20%

Các kết quả lấy giá trị trung bình cho mỗi lô 10 cây

Bảng 1 : Hiệu lực của Ethephon đến các yếu tố cấu thành năng suất cây vải

Bảng 2 : Hiệu lực của Ethephon đến năng suất,chất lượng cây vải (1ha có 200 cây)

       Nhận xét : Xử lý với dung dịch Ethephon 0,15% cho số chùm trên cây lớn nhất 53,5 và số trái trên chùm nhiều nhất 30,4 . Khi xử lý bằng Ethephon 0,15% cho năng suất tăng 557% so với đối chứng . Khi xử lý với dung dịch Ethephon 0,1% và 0,20% cũng cho kết quả rất tốt . Song tốt hơn khi dùng Ethephon 0,15% . Nhìn chung về trọng lượng và độ ngọt của trái hầu như không thay đổi khi dùng Ethephon . Tuy nhiên, chế độ phân bón gốc phải đầy đủ cho tất cả các lô thí nghiệm .

Kết quả nghiên cứu trên diện rộng

Bảng 3 : Các kết quả thu được khi các lô thí nghiệm được làm trên 100 cây.

Nhận xét : Tương tự như kết quả thí nghiệm trên diện hẹp, sử dụng Ethephon trên diện rộng cũng cho năng suất tăng từ 324% đến 515% (Bảng 3)

Bảng 4 : Hiệu quả kinh tế khi xử lý vườn vải bằng Ethephon

Ghi chú:

▪ Giá bán tại tháng 6 năm 2005 :              5.000 đồng/kg

▪ Công lao động :                                           30.000 đồng/công

▪ Công lao động phun Ethephon :         6 công/ha

▪ Giá Ethephon 0,1% :                              15.000 đồng/lit

▪ Giá Ethephon 0,15% :                            20.000 đồng/lit

▪ Giá Ethephon 0,20% :                            25.000 đồng/lit    

▪ Mỗi ha phải xử lý 200 lít chế phẩm Ethephon .

       Nhận xét : Với các kết quả ở bảng 1,2,3,4 ở trên, việc đưa Ethephon làm cắt đọt non, làm bật mầm hoa trên cây vải cho ra hoa cách năm hoặc khi gặp khí hậu không thuận lợi đã đem lại một hiệu quả kinh tế lớn cho các nhà vườn ở Bắc Giang, Hải Dương, Hưng Yên….

Ứng dụng Ethephon làm vải chín sớm

Để điều kiện bình thường, vải sẽ chín đồng loạt, giá cả đầu mùa có thể lên đến 15.000 đồng – 20.000 đồng/kg . Đến giữa mùa giá có khi chỉ còn 4.000 đồng – 5.000 đồng/kg . Vì vậy khi quả vải đã già có thể xử lý Ethephon 0,2%, phun nhẹ lên chùm vải . Sau 3 – 4 ngày vải sẽ chín đều . Tuy nhiên các vườn chỉ nên làm chín sớm một phần, quả sẽ chín rải rác trong tháng, tránh chín tập trung, làm rớt giá .

KẾT LUẬN

Việc đưa vào sử dụng Ethephon cho vườn vải đã đem lại một kết quả kinh tế rõ rệt . Ethephon là hoomon sinh trưởng, thân thiện với môi trường, cần được khuyến cáo để áp dụng đại trà, để lượng vải thiều ở nước ta có thể trở thành mặt hàng xuất khẩu lớn .

TSKH. TRẦN HẠNH PHÚC

   Viện Sinh Học Nhiệt Đới

TÀI LIỆU THAM KHẢO

1. 1.Phạm Văn Côn (2005) . Các biện pháp điều khiển sinh trưởng, phát triển, ra hoa, kết quả cây ăn trái .NXB Nông nghiệp
2. 2.Trần Thế Tục(2000).100 câu hỏi về cây vải .NXB Nông nghiệp
3. 3.Nguyễn Quang Thạch, Nguyễn Mạnh Khải, Trần Hạnh Phúc (1999). Ethelen và ứng dụng trong trồng trọt. NXB Nông nghiệ